Eğitim, tarih boyu hakkında en çok iddia üretilen ve en çok hüsran yaşanan sosyal hayat alanlarından biridir. 2023 Eğitim Vizyonu Belgesi de içinde eğitime dair açık ve örtülü bir dizi iddia taşıyan, bu kabil örnekler cümlesindendir1. Söz konusu iddialar kompozisyonunun hayata yansıma başarısı itibariyle kritik soru, bu belgede eğitim fenomeninin tinsel meşruiyetini temsilen insan unsurunun mu yoksa biçimsel meşruiyetini temsilen eşya (maddi-sosyal-teorik teknoloji) unsurunun mu mercek altına alınmış olduğudur? Çünkü öznesi insan olan her deneyim gibi eğitimde de tinsel meşruiyet, tek yönlü olarak biçimsel meşruiyeti belirleme gücüne sahiptir. Bir başka deyişle öznel gerçekleşimlerde biçimsel meşruiyet eksiği, tinsel meşruiyetin derinliğiyle telafi edilebilmekte ama bunun tersi mümkün olamamaktadır. Söz gelimi araba denilen mekanik düzenek itibariyle gönül yapma derdi söz konusu olmamakta; biçimsel donanım ve gerekli yakıt ikmali, işlerliği beraberinde getirmektedir. Halbuki kalbe dokunmayan öznel bir düzeneğin, biçimsel donanımına rağmen yürürlük olasılığı bulunmamaktadır2. Nesneler dünyasında kayda değer mesafe almış olan modern bilimin, özneler dünyasında tökezlemesi de bahse konu irrasyonel / metafizik dinamiğe eğreti duruşuyla ilişkili olsa gerektir3.
Küçük çaplı bu makalenin özgünlüğü, Türk eğitim sisteminin fazlasıyla sayılıp dökülmüş olan dışa dönük biçimsel meşruiyet argümanları ve rasyonalitesi değil pozitivist yaklaşımın adeta yok saydığı içe dönük tinsel meşruiyet kodları ve irrasyonalitesini -2023 Eğitim Vizyonu Belgesi’yle ilişkilendirerek-felsefi ve tarihi bakış yöntemiyle irdelemiş ve tartışmaya açmış olmasıdır.
1 2023 Eğitim Vizyonu, Bilgi @ Türkiye Eğitim.Com.
2 Akgündüz, H.: Tevhid-i Tedrisat Kanununun Amaç Gerçekleştirme Başarısına İlişkin Bir Çözümleme, Türk Tarih Eğitimi Dergisi, Sayı 8,Yıl 2019.
3 Trusted, J.: Fizik ve Metafizik, Çev .S. Yılmaz, İnsan Yayınları, İstanbul 2018,s.158-18; Schopenhauer,A., Mantıksal Düşünce Doktrini, Çev. E. Yıldırım, Roman Yayınları, İstanbul 2017,s.11-77; Brubacer, R. Rasyonalitenin Sınırları, Çev. B. Tanıyan- G. Çeğin, Phonix Yayınları, İstanbul 2017,s.16vd; Somuncuoğlu, S. Bilimsel Yöntem Tartışmaları Bağlamında Bilim Felsefesi, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara 2019,s.133vd; Mendiyev, N. Çağdaş Epistemolojiye Giriş, Çev. Heyet, İnsan Yayınları, İstanbul 2017,s.22.
Yazının devamı Düşünce Dergisi'nin "Din" sayısında...