Soğuk bir kış günü, nihayet akşama ulaşmış. Çalışanlar eve dönmüş, evdekiler gelenleri karşılamış. Hane halkının hepsi evde toplanmış. Teni yakan ayaz ve sokağın tüm tehlikeleri kapanan kapıyla dışarıda bırakılmış. Ev, sıcak ve güvenli. Ev, tanıdık. Bunca aşinalığın arasında salonun baş köşesinde duran, durduğu yerde göze batmak şöyle dursun eksik olunca aranan bir yabancı var: televizyon. Salona girişi, odanın en stratejik noktasına kuruluşu çok eskilere dayanmıyor aslında. Ama geldiği gün eskide kaldıkça onsuz geçen yılları unutturdu ve hayatımızın bir parçası haline geldi. Öyle ki televizyonu olmayan bir salona girdiğimizde neden diye sorgular olduk, ev sahibiyle ilgili birtakım çıkarımlar yapmaya başladık. Evin içine bu kadar yerleşen bir nesne elbette hayatımızı etkilemeden ve bizi değiştirmeden bir kenarda duracak değildi. Her akşam aile üyelerinin karşısına geçip büyülendiği o anlarda televizyonun en büyük silahı ise bir kere izlemekle kurtulamadığımız, her hafta yeni bölümünü iple çektiğimiz diziler oldu. Hayatımızın belli dönemlerini çok izlenen, tabiri caizse “tutmuş” dizilerle anar ve anlatır olduk. İzleyici aile olunca onlara aileyi anlatmak, aile hikayeleriyle karşılarına çıkmak güzel bir fikirdi. Ama bu anlatılan aileler nereden çıkmıştı?
Babalık, toplumsal hayat içinde bir roldür ve bu rol hem toplum tarafından kişiye yüklendiğinde hem de kişi yüklenilen bu rolü kabul ettiğinde meydana gelir (Rustia ve Abbott, 1990; akt. Karadeniz 2019). Bir erkeğin baba olması, onun anlatısal kimliğini ve hayatının geri kalanında benimseyeceği davranışları büyük ölçüde değiştirmektedir (Edin, Nelson ve Paranal, 2001; Sampson ve Laub, 1993; akt. Karadeniz 2019). Babalığın ne olduğunu ve niteliklerini belirleyen esas nokta ise içinde bulunulan kültürün erkekliğe ve babalığa ne gibi anlamlar yüklediğidir. Mesela Türk toplumunda erkekler “evin reisi” potansiyeline sahip kişiler olarak algılanmakta ve buna göre yetiştirilmektedir (Beyazıt ve Mağden, 2015; Evans, 1997; Şahin ve Demiriz, 2014; akt. Karadeniz 2019). Bu yerleşik algı, bugün televizyon dizileri aracılığıyla değiştiriliyor ve biz farkına varmadan baba kavramına bakışımızı etkiliyor.
Televizyonun temellendirildiği sistemin devamlılığı için reyting denen canavarın isteklerine göre hareket edilmesi gerekiyor. Reyting sistemine göre en çok izlenen konular da televizyonun tüketim malzemesi oluyor. İzleyicinin ilgisini çekmeyi başaran aile hikayeleri dolayısıyla aile de artık tüketim nesnelerinden biri haline geldi. Televizyon dizilerindeki aileler, ilk bakışta tipik Türk ailesi gibi gözükse de senaryolar gerçeklikten koptu. Yerli dizilerin temel unsuru olan entrikalar, ailenin bazı üyelerinin günah keçisi ilan edilmesiyle kurgulandı. Tamamen siyah veya beyaz olmayan, hayatta grileri olan gerçek karakterler yaratma derdine düşülmedi. Babalar ise bu gidişatta seçilen kurbanlar oldu.
Yazının devamı Düşünce Dergisi'nin "Aile" sayısında...