Asya’nın geniş bozkırlarında binlerce yıl boyunca bozkır şartlarının çizdiği sınırlarda tekâmül eden Türk topluluklarının devletleşme süreçleri de bu şartların bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Uçsuz bucaksız bozkırda temel geçim kaynağı olan hayvancılıktan dolayı otlakların paylaşımı üzerinden bir araya gelmeye başlayan Türk boylarının ulaştığı en büyük siyasi sistem il (devlet) olmuştur. İçerideki dengeyi otlak paylaşımı başta olmak üzere bozkırın sosyo-ekonomik şartlarına göre yürüten devletin, dış ilişkilerinde de bozkır şartları etkili olmuştur. Bozkırda her an dinamik halde bulunan onlarca boy ve budun arasında sosyo-ekonomik ve siyasî güç paylaşımında başarısız olan devlet hızla zayıflamaya ve sonunda yıkılmaya mahkûm olmuştur.....
Bu çalışmada, Orta Asya’da yaşayan Türk topluluklarının kurmuş oldukları siyasî örgütlenmelerin ortaya çıkış süreçleri maddi boyutları ile incelenecek ve bu yapıların içeride ve dışarıda (uluslararası anlamda)ilişkilerini tesis ettikleri hukuksal mantık verilmeye çalışılacaktır. Bu bağlamda ilk bölümde kısaca Türklerin ortaya çıktığı fiziksel mekânın şartları çizilerek bunların sosyo-ekonomik örgütlenmeye etkileri verilecektir. Daha sonra ikinci bölümde, devletleşmeye giden sürecin sosyal ve siyasal anlamda nasıl ortaya çıktığı ele alınacaktır. Üçüncü ve dördüncü bölümlerde sırasıyla Hun ve Göktürk devletlerinin yapıları, hun ve göktürk devletleri örnekleriTürklerin Orta Asya’da kurmuş oldukları en önemli iki devlet olmaları sebebiyle örnek inceleme konusu yapılacaktır. Dört bölümün tamamında Türklerin gerek devletleşme süreçlerinde gerekse de kurdukları devletler döneminde diğer topluluk ve devletlerle ilişkilerini tesis ettikleri temel hukuksal mantık, örnekler vasıtasıyla ortaya konulmaya çalışılacaktır. Fakat en başta belirtilmesi gereken hususlardan bir tanesi de Türklerde devletin ortaya çıkış sürecinde sadece maddi koşulların etkili olmadığıdır. Maddi unsurlarla birlikte sosyal unsurlar da Türklerin siyasal örgütlenmesinde çok büyük etkilere sahip olmuştur. Buna rağmen bu çalışma, konunun sadece maddi boyutunu ele almaktadır. Bu nedenle de Türklerin devletleşme süreçlerinin net olarak anlaşılabilmesi için bu süreçlere etki eden gerek maddi gerekse de sosyal unsurlar bir arada göz önünde bulundurulmalıdır....
